Αυτισμός και Κινητικές δυσκολίες

Γράφει ο Γιάννης Τσιτσιβός, Εργοθεραπευτής

2 Απριλίου- Παγκόσμια ημέρα Αυτισμού

Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή. Ονομάζεται αναπτυξιακή διαταραχή, γιατί εμποδίζει το άτομο να αναπτυχθεί φυσιολογικά και γιατί συμβαίνει στη διάρκεια των ετών της ανάπτυξης.
Ο αυτισμός είναι μια αρκετά περίπλοκη διαταραχή, η οποία επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει τον κόσμο που το περιβάλλει και αλληλεπιδρά με αυτόν. Τα αυτιστικά άτομα βλέπουν τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με τα μη αυτιστικά και μοιάζουν σαν να «χορεύουν σε διαφορετικό ρυθμό» ή να «ζουν στον δικό τους κόσμο».

Για τα άτομα αυτά ο κόσμος είναι ένας χώρος γεμάτος ήχους, εικόνες και οσμές, ερεθίσματα που είναι δύσκολο να γίνουν κατανοητά και που τους προκαλούν σύγχυση.
Αποτελεί μια διαταραχή φάσματος, πράγμα που σημαίνει ότι αυτή η διαταραχή επηρεάζει τους ανθρώπους με ποικίλους τρόπους, από την ήπια μορφή μέχρι τη βαριά μορφή της. Κάποιοι άνθρωποι με αυτισμό ζουν κανονικά και τα καταφέρνουν αρκετά καλά, ενώ συχνά δεν συνειδητοποιούν καν ότι κάποια από τα πράγματα που βιώνουν ή κάνουν οφείλονται στον αυτισμό.
Από την άλλη κάποιοι άνθρωποι με αυτισμό χρειάζονται συνεχή φροντίδα και επίβλεψη. Ορισμένοι δεν μαθαίνουν ποτέ να μιλούν ή να επικοινωνούν.
Τα άτομα με αυτισμό συνήθως έχουν ρουτίνες και ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, πράγματα που είναι επαναλαμβανόμενα και λειτουργούν καθησυχαστικά. Οι επαναλαμβανόμενες αυτές ενέργειες , όπως η κίνηση μπρος πίσω, η παρακολούθηση της λειτουργίας του πλυντηρίου ή το στριφογύρισμα γύρω από τον εαυτό τους, περιλαμβάνουν τη διέγερση των αισθήσεων. Τέτοιου είδους συμπεριφορές μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και την ενήλικη ζωή στις πιο σοβαρές περιπτώσεις. Μπορεί να περιλαμβάνουν την τοποθέτηση αντικειμένων στη σειρά, τη συλλογή αντικειμένων, ή τη διαμόρφωση συνηθειών για καθημερινές ενέργειες, όπως το ντύσιμο ή η προετοιμασία για τον ύπνο.

« Όταν η
αδερφή μου ήταν
μικρή, περνούσε ώρες
στριφογυρίζοντας γύρω από ένα
συγκεκριμένο σημείο.
Τώρα είναι 9 ετών και ακόμη
της αρέσουν τα πράγματα
που περιστρέφονται
(Michaela, 13 ετών) »

Στα άτομα με υψηλής λειτουργικότητας αυτισμό ή σύνδρομο Asperger αυτές οι ρουτίνες εκδηλώνονται ως εμμονή ή ως ενθουσιασμός για κάποιο αντικείμενο ,όπως( οι αριθμοί στις πινακίδες των αυτοκινήτων, τα Lego ή οι δεινόσαυροι). Οι επαναλαμβανόμενες συνήθειες και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα αποτελούν για τα άτομα αυτά έναν τρόπο κατανόησης του κόσμου.

« Αισθάνομαι
παράξενα όταν τα
πράγματα είναι διαφορετικά.
Δεν μου αρέσει να αλλάζουν
τα πράγματα. Μου αρέσει να
είναι φυσιολογικά.
(Toni,19 ετών) »

Ερευνες έχουν δείξει ότι η αυτιστική συμπεριφορά συνδέεται με αλλαγές στην εγκεφαλική δομή, αλλά οι αιτίες του αυτισμού δεν έχουν γίνει ακόμα πλήρως κατανοητές.
Σε κάθε χώρα και κοινωνία, σε όλο τον κόσμο, υπάρχουν άνθρωποι με αυτισμό, ανεξαρτήτως φυλής, ή θρησκείας. Η μόνη διαφοροποίηση που μπορεί να γίνει είναι πως ο αυτισμός επηρεάζει περισσότερο τα αγόρια από τα κορίτσια.


ΣΥΝΔΡΟΜΟ ASPENGER
Το σύνδρομο Asperger είναι μια διαταραχή η οποία θεωρείται ότι ανήκει στο φάσμα του αυτισμού, με χαρακτηριστικά τα οποία δικαιολογούν τη διαφορετική ονομασία.
Χαρακτηρίζεται από διαταραχές σε τρεις περιοχές της ανάπτυξης:
στην κοινωνική επικοινωνία
στην κοινωνική αλληλεπίδραση και
στην κοινωνική φαντασία
Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχουν προβλήματα στο συντονισμό των κινήσεων και στην οργάνωση των δραστηριοτήτων.

Το παιδί με σύνδρομο Asperger:
Μπορεί να είναι αδέξιο κινητικά
Συχνά έχει προβλήματα στην οργάνωση δραστηριοτήτων. Αδυνατεί να μαζέψει το υλικό που χρειάζεται κάθε φορά
Δυσκολεύεται να γράψει και να ζωγραφίσει με τάξη και συχνά δεν ολοκληρώνει τα καθήκοντά του.

Οι κύριες δυσκολίες στον αυτισμό και στο σύνδρομο Asperger είναι οι ίδιες. Στο σύνδρομο Asperger είναι πιο ήπιες.
Επικρατεί η άποψη ότι το σύνδρομο Asperger θα μπορούσε να θεωρηθεί υποκατηγορία του αυτισμού, μέρος ενός ευρύτερου φάσματος με διαφορετικά χαρακτηριστικά, τα οποία δικαιολογούν διαφορετική ονομασία. Η άποψη αυτή είναι χρήσιμη για εκπαιδευτικούς λόγους, μια και είναι γενικά αποδεκτό ότι οι παρεμβάσεις και οι θεραπευτικές προσεγγίσεις για παιδιά με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος στηρίζονται στις ίδιες αρχές.


« Η φασαρία που κάνει
και οι κινήσεις του είναι πράγματα
ενοχλητικά. Η κατάσταση χειροτερεύει
όταν βρίσκεται σε δημόσιους χώρους.
Είναι καλύτερα αν κρατάει κάτι που
του αρέσει, π.χ. ένα game boy,αρκεί να τον
πείσεις να κλείσει τον ήχο.
(Toby, αδερφός παιδιού
με σύνδρομο Asperger) »


Κινητική αδεξιότητα

aftismos2Τα άτομα με αυτισμό συχνά έχουν χαλαρές αρθρώσεις (μερικές φορές λέγεται πως έχουν «διπλές αρθρώσεις»). Αυτό σημαίνει πως είναι πολύ ευλύγιστα, αλλά η ευλυγισία τους αυτή μπορεί να τα δυσκολεύει στον έλεγχο των κινήσεών τους. Πολλά αυτιστικά παιδιά έχουν μεγάλο πρόβλημα στα αθλήματα και στα παιχνίδια, καθώς δυσκολεύονται να συντονίσουν τις κινήσεις τους.

Η κίνηση επηρεάζεται με διαφορετικούς τρόπους στα άτομα με αυτιστικές διαταραχές. Ορισμένα από αυτά είναι ευκίνητα ,κάποια άλλα είναι ανήσυχα, περπατούν πάνω κάτω ή κουνιούνται νευρικά. Άλλα, ιδιαίτερα αυτά με υψηλής λειτουργικότητας αυτισμό ή με σύνδρομο Asperger, είναι αδέξια, μπορεί να έχουν τα χέρια τους άκαμπτα όταν τρέχουν και να περπατούν με το κεφάλι και τους ώμους τους με κλίση προς τα εμπρός. Όσον αφορά την αδεξιότητά τους τα αυτιστικά άτομα μπορεί να βοηθηθούν με δραστηριότητες που επικεντρώνονται στην ισορροπία, όπως το ποδήλατο. Επίσης, η ιππασία χρησιμοποιείται συχνά ως θεραπευτική μέθοδος για τα άτομα με αυτισμό. Βοηθά στην ανάπτυξη της ισορροπίας και του συντονισμού των κινήσεων.

Τέλος, δραστηριότητες όπως το κολυμβητήριο και το γυμναστήριο είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες σε άτομα του αυτιστικού φάσματος.