Ποια παιδιά με αυτισμό αναπτύσσουν καλύτερες επικοινωνιακές δεξιότητες

Γράφει η Στέργιου Αφροδίτη, Λογοθεραπεύτρια

Τα άτομα με αυτισμό έχουν μεγάλη ποικιλία ως προς τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες. Δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι εμπειρίες ενός ατόμου είναι ίδιες με ενός άλλου, όταν πρόκειται για αυτισμό. Μεταβλητότητα υπάρχει και στην επικοινωνία. Δεν είναι πάντα εύκολο να προβλέψουμε ποια παιδιά θα έχουν καλύτερη επικοινωνία και ποιες εμπειρίες και ικανότητες θα οδηγήσουν σε καλύτερα αποτελέσματα.

Όμως πρόσφατα οι ερευνητές έχουν προσπαθήσει να καταλάβουν ποιες δεξιότητες στην πρώιμη παιδική ηλικία συνδέονται με καλύτερες επικοινωνιακές δεξιότητες αργότερα. Με την επισήμανση αυτών των βασικών δεξιοτήτων, η θεραπεία μπορεί να επικεντρωθεί σε αυτούς τους τομείς, για να δώσει στα παιδιά τα καλύτερο δυνατό «σημείο εκκίνησης» για την ανάπτυξη της επικοινωνίας τους.


Βασικές δεξιότητες που προβλέπουν καλύτερα επικοινωνιακά αποτελέσματα.

Κοινή προσοχή, μίμηση και παιχνίδι.

Η έρευνα έχει δείξει ότι τα παιδιά που έχουν καλύτερες δυνατότητες με αυτές τις τρεις ικανότητες στην πρώιμη παιδική ηλικία, έχουν καλύτερες επικοινωνιακές δεξιότητες όταν μεγαλώσουν.

Κοινή προσοχή: κοινή προσοχή σημαίνει να μοιράζεσαι με κάποιον ένα κοινό σημείο εστίασης, κοιτάζοντάς το και στέλνοντας μηνύματα για το ίδιο αντικείμενο ή συμβάν. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν:
- να ανταποκρίνονται στην κοινή προσοχή, πράγμα που σημαίνει να παρατηρούν κάτι που κάποιος εστιάζει την προσοχή του σ’ αυτό
- πρωτοβουλία για κοινή προσοχή, πράγμα που σημαίνει να στρέφουν την προσοχή κάποιου άλλου σε κάτι ενδιαφέρον.

Μίμηση: είναι η δυνατότητα να αντιγράφεις τους ήχους άλλων ανθρώπων, κινήσεις του προσώπου, του σώματος και δραστηριότητες με αντικείμενα.

Παιχνίδι: υπάρχουν δύο είδη παιχνιδιού που συνδέονται με την ανάπτυξη της επικοινωνίας, το ¨λειτουργικό παιχνίδι¨ και το ¨συμβολικό παιχνίδι¨.
- Λειτουργικό παιχνίδι: περιλαμβάνει τη χρήση παιχνιδιών με αναμενόμενους τρόπους, για παράδειγμα το σπρώξιμο ενός αμαξιού ή βάζοντας ένα κομμάτι για το σχηματισμό του παζλ.
- Συμβολικό παιχνίδι: περιλαμβάνει τη φαντασία στο παιχνίδι, όπως το τάισμα μια κούκλας, την τοποθέτηση βενζίνης σ’ένα αυτοκινητάκι ή το μαγείρεμα σε μια παιδική κουζίνα.

Δυσκολίες με την κοινή προσοχή, τη μίμηση και το παιχνίδι μπορούν να παρατηρηθούν ακόμη και σε μικρά παιδιά με αυτισμό, μεταξύ 9 και 18 μηνών.

Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι οι παραπάνω δεξιότητες μπορούν να είναι το κλειδί για την ανάπτυξη της επικοινωνίας, για τους εξής λόγους :

O Η κοινή προσοχή βοηθά τα παιδιά να μάθουν λέξεις : το να είσαι σε θέση να έχεις ένα κοινό σημείο εστίασης με κάποιον, παρέχει τη δυνατότητα στα μικρά παιδιά να ακούνε τους γονείς τους και να χρησιμοποιούν λέξεις σχετικές με το αντικείμενο/γεγονός, ενώ παράλληλα εστιάζουν την προσοχή σ’ αυτό. Με αυτόν τον τρόπο, μαθαίνουν λέξεις για οικεία αντικείμενα και καταλαβαίνουν ότι άλλοι άνθρωποι μπορούν να παρέχουν πληροφορίες για τον κόσμο γύρω τους.
O Η μίμηση βοηθά τα παιδιά να παρατηρούν τι κάνουν οι άλλοι, να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και να αντιγράφουν τι κάνουν οι άλλοι : τα μικρά παιδιά μαθαίνουν να συνδέονται με τους γονείς τους από πολύ νωρίς (πριν ακόμα μιλήσουν) κοιτάζοντάς τους, αντιγράφοντας το χαμόγελό τους, τους ήχους τους και τις κινήσεις τους. Αυτές οι πρώιμες κοινωνικές αλληλοεπιδράσεις είναι σαν να συνομιλούν με τους γονείς τους χωρίς λόγια, να αντιγράφουν ο ένας τον άλλον και να διασκεδάζουν. Αυτές οι «συνομιλίες» δίνουν τη δυνατότητα στα βρέφη και στους γονείς να συνδέονται μεταξύ τους. Την ίδια στιγμή τα παιδιά παρατηρούν τη συμπεριφορά του άλλου και την αντιγράφουν, καθιστώντας δυνατή την εκμάθηση πολλών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένου του πώς να παίζουν και να μιλούν.
O Παιχνίδι που δίνει την ευκαιρία στους γονείς να μιλήσουν για τα ενδιαφέροντα των παιδιών και να ενθαρρύνουν την κοινωνική αλληλεπίδραση : η συμμετοχή των γονιών στο παιχνίδι δίνει πολλές ευκαιρίες στα παιδιά να μάθουν. Όταν οι γονείς αλληλεπιδρούν με τα παιδιά τους, τους δίνουν την δυνατότητα να μάθουν τα πάντα για τα αντικείμενα και τι κάνουμε μ’ αυτά. Μπορούν επίσης, να μιλήσουν για το τι κάνει το παιδί με το παιχνίδι ή για τι άλλο ενδιαφέρεται, βοηθώντας το να επικοινωνήσει.
O Το συμβολικό παιχνίδι βοηθά τα παιδιά να μάθουν να χρησιμοποιούν τα σύμβολα : όταν μάθουν το συμβολικό παιχνίδι, αναπτύσσουν τη «συμβολική σκέψη», που σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιούν ένα πράγμα, ενώ αυτό αντιπροσωπεύει κάτι άλλο. Η συμβολική σκέψη είναι απαραίτητη για την επικοινωνία, γιατί οι λέξεις είναι σύμβολα - παρέχουν με αποτελεσματικό τρόπο την αναπαράσταση των ιδεών μας. Επιπλέον, το συμβολικό παιχνίδι μας επιτρέπει να εκφράσουμε πολλές ιδέες, ακόμη και γεγονότα που δεν συμβαίνουν στην καθημερινότητά μας (π.χ. κάστρα, πειρατές κ.α.). Αυτό σημαίνει ότι, όσο περισσότερο παίζει το παιδί, τόσες περισσότερες ευκαιρίες έχει να ακούσει και να χρησιμοποιήσει μια ποικιλία λέξεων.

autism signsΒοηθώντας τα μικρά παιδιά να αναπτύξουν την κοινή προσοχή, την μίμηση και το παιχνίδι.

Βοηθώντας τα παιδιά με αυτισμό να αναπτύξουν την κοινή προσοχή, τη μίμηση και το παιχνίδι, μπορούμε να θέσουμε τις βάσεις για την ανάπτυξη της επικοινωνίας. Και οι τρεις δεξιότητες περιλαμβάνουν την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους και την παρατήρηση το τι κάνουν. Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να το κάνει αυτό:

- Παρατηρώντας τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας : ο ευκολότερος τρόπος για να έχετε ένα κοινό σημείο εστίασης με το παιδί σας, είναι να μιλήσετε και να δείτε τι το ενδιαφέρει. Ακόμη κι αν τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας είναι ασυνήθιστα, κοιτάξτε ο,τιδήποτε κοιτά το παιδί και μιλήστε γι’ αυτό. Με άλλα λόγια, αλληλεπιδράστε μαζί με το παιδί σας.

- Όντας στο φυσικό επίπεδο με το παιδί σας : είναι αδύνατο να βρείτε ένα κοινό σημείο εστίασης αν δεν μπορείτε να δείτε τα ίδια πράγματα. Θα πρέπει να είστε στο φυσικό επίπεδο του παιδιού σας για να μπορέσετε να κοιτάξετε και να δώσετε προσοχή στα ίδια πράγματα. Αυτό μπορεί να σημαίνει να κάθεστε στο πάτωμα ή να σκύβετε προς τα κάτω ώστε να δίνετε προσοχή σε ό,τι κοιτά το παιδί σας.

- Μιμηθείτε τι κάνει το παιδί : ένα καλός τρόπος να ξεκινήσετε την αλληλεπίδραση με το παιδί σας και να βεβαιωθείτε ότι δίνετε προσοχή σε ό,τι δίνει και αυτό, είναι να αντιγράψετε τι κάνει το παιδί. Μόλις τραβήξετε την προσοχή του παιδιού σας, προσπαθήστε να κάνετε κάτι διαφορετικό, αλλά να σχετίζεται με τι έχετε ήδη κάνει και να δείτε αν θα σας αντιγράψει. Για παράδειγμα, αν το παιδί παίζει με ένα αυτοκινητάκι και το κινεί μπρος πίσω, μπορείτε να κάνετε κι εσείς το ίδιο αλλά με το δικό σας αυτοκινητάκι. Στη συνέχεια, αφού το παιδί προσέξει τι κάνετε, δοκιμάστε κάτι διαφορετικό με το αυτοκινητάκι, π.χ. να συγκρουστεί το αυτοκινητάκι με ένα άλλο. Έπειτα, περιμένετε να δείτε τι θα κάνει το παιδί και συνεχίστε αυτό το παιχνίδι της μίμησης.

Είναι πολύ σημαντικό να παρατηρείτε τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας και να αντιγράφετε τι κάνει γιατί αυτό του επιτρέπει να δίνει προσοχή στο αντικείμενο που το ενδιαφέρει. Τα παιδιά με αυτισμό έχουν δυσκολία στο να αποσπούν την προσοχή τους από τα δικά τους ενδιαφέροντα και να στέφουν την προσοχή τους στα ενδιαφέροντα άλλων ανθρώπων. Ως εκ τούτου, αλληλεπιδρώντας με ό,τι ενδιαφέρει το παιδί, δεν το κάνετε να μετατοπίσει την προσοχή του. Επίσης, είναι πολύ πιθανόν να παρατηρήσει τι κάνετε εσείς. Με αυτό τον τρόπο έχετε θέσει την βάση για να αναπτυχθεί η κοινή προσοχή, η μίμηση και το παιχνίδι.

Η ανάπτυξη της κοινής προσοχής, της μίμησης και του παιχνιδιού είναι απαραίτητα για τα μικρά παιδιά με αυτισμό, γιατί αυτές οι δεξιότητες βοηθούν στη μετέπειτα αλληλεπίδραση και στην ανάπτυξη της επικοινωνίας. Με στόχο λοιπόν αυτές τις σημαντικές δεξιότητες στα μικρά παιδιά, μπορούμε να έχουμε περισσότερες πιθανότητες για καλύτερα επικοινωνιακά αποτελέσματα.

 

ΠΗΓH

http://www.hanen.org/Helpful-Info/Articles/Which-Children-with-Autism-Develop-Better-Communic.aspx